Η κατασκευή υδάτινης τάφρου αποτελούσε μία συχνή και αποτελεσματική αμυντική γραμμή των παραθαλασσίων και όχι μόνο φρουρίων και κάστρων, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη. Έτσι, το Κάστρο της Χίου δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση μιας και περιβαλλόταν από τάφρο γεμάτη με θαλασσινό ύδωρ, δημιουργώντας ένα τεχνητό νησί, όπου η πρόσβαση στο εσωτερικό του ήταν δυνατή μόνο μέσω των δύο πέτρινων και ξύλινων γεφυριών στις πύλες του Κάστρου, της Επάνω Πορτέλλο και της Πύλης Μαγγιόρε.
********
Υπάρχουν αρκετές ιστορικές πηγές για τη δημιουργία, τη χρήση και την εξέλιξη της τάφρου ή αλλιώς Σούδας μέσα στους αιώνες, εξαιτίας των διαφόρων κατακτητών του Κάστρου. Οι μαρτυρίες αυτές έχουν να κάνουν κυρίως με τις προσπάθειες ενίσχυσης των οχυρώσεων του φρουρίου και αρκετές από αυτές προέρχονται από τις αρχές του 13ο αιώνα μ.Χ. και αναφέρουν ότι το Κάστρο ενισχύθηκε με διπλή τάφρο, τόσο από τους Γενουάτες, όσο και από τους Βενετούς και ήταν γεμάτη με θαλασσινό νερό. Αντίθετα, μαρτυρίες του 17ου αιώνα, αναφέρουν την ύπαρξη της τάφρου αλλά ‘ημιπλήρους ύδατος’. Επιπλέον, το 1822, κατά την ελληνική επανάσταση, ο Οθωμανός διοικητής του νησιού αποφάσισε να βαθύνει την τάφρο, αφού ανάγκασε πεντακόσιους χωρικούς να το πράξουν χωρίς καμία πληρωμή. Φωτογραφίες του 20ου αιώνα δείχνουν την τάφρο άνυδρη και εγκατελειμμένη. Μόνο τη δεκαετία του 1970, η τότε δημαρχία αποφάσισε να προχωρήσει σε εξυγίανση της τάφρου, απομακρύνοντας ακαθαρσίες, αυθαίρετα κτίσματα, και περιορίζοντας την τάφρο σε πλάτος δέκα μέτρων. Από τότε μέχρι σήμερα όμως η τάφρος παραμένει μία χωμάτινη, γεμάτη λακκούβες λωρίδα, η οποία χρησιμεύει μόνο για τη στάθμευση αυτοκινήτων και αυτό μόνο όταν δεν βρέχει.
********
Είναι αυτή η καλύτερη ή η επιθυμητή λύση; Φυσικά και όχι! Η υπεύθυνη του τμήματος αρχαιοτήτων στη Χίο, κα Καββαδία, ανέφερε σε παλαιότερη συνέντευξη της σε τοπική εφημερίδα ότι ποτέ δεν δόθηκε άδεια από μέρους της υπηρεσίας της για στάθμευση αυτοκινήτων, αλλά ότι η λύση αυτή εξυπηρετεί κάποιες ανάγκες του δήμου, χωρίς όμως κάτι τέτοιο να σημαίνει ότι η τάφρος και η χρήση της θα παραμείνουν ως έχουν σήμερα. Έτσι, ο δήμος καλείται να βρει νέα διέξοδο για τη στάθμευση των αυτοκινήτων στο κέντρο της χώρας και να μην επαναπαύεται με τη σημερινή, προσωρινή και εν πολλοίς ακαλαίσθητη για το ιστορικό κέντρο κατάσταση.
*******
Αντίθετα, οι προτάσεις-λύσεις για την τάφρο που έχουν κατατεθεί ανά διαστήματα είναι αρκετές και προέρχονται: από τον ίδιο το δήμο τη δεκαετία του 1970 που πρότεινε τη δημιουργία χώρου πρασίνου, από διακεκριμένους Χιώτες, π.χ. ο ζωγράφος κος Ζυμαράκης ο οποίος την απεικόνησε σε ένα χαρακτηριστικό έργο του γεμάτη με θαλασσινό νερό, αλλά και από απλούς πολίτες οι οποίοι μας προσεγγίζουν και μας αναφέρουν ότι η δημιουργία ενός πάρκου και μίας παιδικής χαράς θα ήταν ο,τι καλύτερο γι’ αυτούς και τα παιδιά τους.
********
Τέλος, ακόμη μία επιλογή θα ήταν σε ένα μέρος της τάφρου να υπήρχε θαλασσινό νερό, π.χ. από τον προμαχώνα Αντόνιο Ζένων μέχρι και πριν την Δυτική πύλη Επάνω Πορτέλλο και το υπόλοιπο τμήμα της να γίνει χώρος πρασίνου, παιδικής χαράς αλλά και φιλοξενίας πολιτιστικών εκδηλώσεων. Έτσι, η τάφρος θα αποκτούσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον αφού και θα γινόταν επισκέψιμη σαν χώρος πρασίνου, αλλά και θα έδινε στο Κάστρο ιδιαίτερη ομορφιά με το να ανακτούσε εν μέρει τον αυθεντικό ρόλο της, που είναι ο διαχωρισμός με νερό του Κάστρου από την ενδοχώρα.
